Nekadašnji zaposlenik sarajevske pošte, a potom komandant „Novosarajevskog četničkog odreda“, četnički vojvoda Slavko Aleksić je tokom agresije na Bosnu i Hercegovinu postao jedno od prepoznatljivih lica snajperskog i artiljerijskog nasilja nad opkoljenim gradom. Iako je njegovo ime spominjano u haškim predmetima i brojnim svjedočenjima, nikada nije procesuiran za ratne zločine. Umro je noćas u Trebinju, kao slobodan čovjek, ostavljajući iza sebe mračnu ratnu prošlost

Smrt Slavka Aleksića, zloglasnog četničkog vojvode i komandanta paravojne formacije poznate kao „Novosarajevski četnički odred“, jutros u Trebinju zatvorila je jedno poglavlje ratne biografije koje nikada nije dobilo sudski epilog. Aleksić je u javnosti ostao upamćen kao jedno od najsimboličnijih i najkontroverznijih imena opsade Sarajeva, ne samo zbog vojne uloge koju je imao, nego i zbog činjenice da za tu ulogu nikada nije odgovarao pred domaćim ili međunarodnim pravosuđem.

Rođen 1956. godine u selu Bogdašići kod Bileće, Aleksić je veći dio života proveo u Sarajevu. Studirao je pravo i radio u pošti, a do početka devedesetih nije bio poznat široj javnosti. Politička radikalizacija dolazi s raspadom Jugoslavije i obnovom četničkog pokreta u glavnom gradu Bosne i Hercegovine. Od 1990. godine aktivno učestvuje u njegovom organiziranju, a s izbijanjem rata preuzima komandu nad „Novosarajevskim četničkim odredom“, čije je sjedište bilo u okupiranom sarajevskom naselju Grbavica.

Tokom gotovo četverogodišnje opsade Sarajeva, Aleksićeve jedinice djelovale su na linijama razgraničenja i s dominantnih položaja koji su omogućavali snajpersko i artiljerijsko djelovanje po civilnim dijelovima grada. Jevrejsko groblje, neboderi na Grbavici, Nedžarići, Špicasta stijena i obronci Trebevića samo su neka od mjesta s kojih su građani Sarajeva svakodnevno bili izloženi vatri.

Prema presudama međunarodnih i domaćih sudova u predmetima opsade Sarajeva, snajperski teror bio je sistemski, a svako deseto ubijeno dijete stradalo je od snajperskog metka, za smrt tih mališana niko nikada nije individualno odgovarao.

Aleksić je u tom periodu postao jedno od prepoznatljivih lica četničkog pokreta u Sarajevu. Figurirao je kao jedan od lokalnih vođa koji su sijali strah među civilnim stanovništvom okupiranih dijelova grada. Njegovo ime se tokom godina pojavljivalo u svjedočenjima i dokumentima Haškog tribunala, uključujući postupke protiv Vojislava Šešelja i Radovana Karadžića, ali nikada u formi optužnice.

Ime Slavka Aleksića, četničkog vojvode porijeklom iz Bileće, pojavljuje se u dokumentaciji i sudskim transkriptima Međunarodnog krivičnog suda za bivšu Jugoslaviju, ne kao ime optuženog, već kao osoba koju su svjedoci i tužilaštvo identificirali kao aktivnog učesnika ratnih operacija tokom opsade Sarajeva. Iako protiv Aleksića nikada nije podignuta optužnica pred ICTY-em, njegovo ime se javlja u više predmeta kao dio šireg konteksta paravojnih i neregularnih formacija koje su djelovale na sarajevskom ratištu, naročito u prvim godinama rata.

U transkriptima svjedočenja u predmetu protiv Momčila Krajišnika, Aleksić se spominje kao osoba koja je bila raspoređena na položajima u širem području Jevrejskog groblja, jedne od ključnih tačaka sa kojih je Sarajevo bilo izloženo dugotrajnom snajperskom i artiljerijskom djelovanju. Svjedoci su navodili njegovo ime u kontekstu lokalnih komandnih struktura i paravojnih grupa koje su djelovale paralelno s regularnim jedinicama Vojske Republike Srpske, često s nejasnim linijama odgovornosti, ali s jasnim prisustvom na terenu.

Aleksić se u tim iskazima identificira kao osoba porijeklom iz Bileće, koja je prije rata živjela ili radila u Sarajevu, što dodatno ilustrira složene i često brutalne lomove unutar predratnih društvenih veza. Njegovo ime se pojavljuje i u dokumentima tužilaštva u predmetu protiv Vojislava Šešelja, gdje se navodi u širem kontekstu djelovanja dobrovoljačkih i paravojnih struktura povezanih s ideologijom i mrežama Srpske radikalne stranke.

U tim materijalima Aleksić se spominje kao jedan od lokalnih vođa ili vojvoda koji su, prema navodima svjedoka i tužilaštva, bili uključeni u operacije na području šireg Sarajeva tokom 1992. godine. Njegovo ime ostaje zabilježeno u sudskom arhivu kao dio faktografije o ljudima koji su učestvovali u opsadi grada. Upravo takvi slučajevi, gdje se imena pojavljuju u transkriptima, ali nikada ne završe na optužnici, otvaraju trajna pitanja o selektivnosti međunarodne pravde, ograničenim dometima Haškog tribunala i brojnim akterima rata u Bosni i Hercegovini čije su uloge dokumentirane, ali nikada pravno rasvijetljene.

Nakon potpisivanja Dejtonskog mirovnog sporazuma, Aleksić je u martu 1996. godine napustio Sarajevo zajedno s hiljadama Srba iz Grbavice i Kovačića. Povukao se na područje istočne Hercegovine, uglavnom u šumske predjele oko rodne Bileće. Iako se u javnosti pojavljivao sve rjeđe, ostao je ideološki i politički aktivan kroz ravnogorske i četničke organizacije. Redovno je učestvovao na skupovima revizionističkog karaktera, na kojima su veličani četnički pokret, ratni zločinci i njegova vlastita uloga tokom opsade Sarajeva.

U posljednjim godinama njegovo ime ponovo se pojavilo u javnosti i u kontekstu istrage poznate kao „Sarajevo safari“, koja se vodi pred pravosudnim institucijama u Milanu, a koja se odnosi na strane državljane koji su tokom rata dolazili na sarajevska brda kako bi pucali na civile. Paralelno s tim, Aleksić je bio prisutan i u digitalnom prostoru: brojne ravnogorske i četničke grupe na društvenim mrežama objavljivale su sadržaje u kojima je slavljen kao „živa legenda srpskog Sarajeva“.

U junu 2022. godine Aleksić je, zajedno s još dvojicom pripadnika Ravnogorskog pokreta u BiH, osuđen na pet mjeseci zatvora zbog izazivanja nacionalne, rasne i vjerske mržnje, nakon pjevanja četničkih pjesama na skupu u Višegradu 2019. godine. Kaznu je, kao i ostali osuđeni, otkupio početkom ove godine. Prikupljanje novca za otkup kazne javno su podržavale brojne četničke i ravnogorske organizacije u Bosni i Hercegovini i Srbiji, uz skupove podrške održane i u Trebinju.

Slavko Aleksić tako je preminuo kao slobodan čovjek, bez ijedne presude za zločine s kojima je njegovo ime decenijama povezivano. Njegova smrt ne zatvara pitanja odgovornosti, niti briše sjećanja Sarajlija na godine terora. Ona prije svega podsjeća na činjenicu da su mnogi zločinački predvodnici Opsade Sarajeva ostali izvan domašaja pravde.