Agresija na Republiku Bosnu i Hercegovinu dio je srpskog velikodržavnog projekta koji se bazirao na ujedinjenju „svih srpskih zemalja“, te predstavlja kontinuitet osvajačko-genocidne politike prema Bosni i Hercegovini, uz razvijanje mita o sveopćoj ugroženosti Srba do neviđenih granica. 

Kada su jednog borca Armije Republike Bosne i Hercegovine dvadesetak godina poslije Dejtonskog sporazuma pitali da li bi ponovo išao u rat, on je odgovorio: „Pa ja ni 1992. nisam nigdje išao, ja sam samo branio svoju porodicu, domovinu od onih koji su došli iz Srbije i Crne Gore, Rusije, Grčke, Rumunije da vrše agresiju, da ubijaju moj narod.“

Agresiji na Republiku Bosnu i Hercegovinu prethodile su opsežne pripreme – obavještajne, subverzivne, psihološko-propagandne i, svakako, vojne. One su pravovremeno i detaljno isplanirane u Beogradu, u čemu je glavnu ulogu imao Generalštab Jugoslavenske narodne armije. Pripreme su bile sveobuhvatne i usmjerene ka sprečavanju Bošnjaka i drugih patriota da organiziraju i pruže otpor okupacionim snagama.

Agresija na Republiku Bosnu i Hercegovinu, u poređenju sa agresijom u Sloveniji i Hrvatskoj, mnogo je okrutnija, krvavija i sa mnogo više ljudskih žrtava i razaranja materijalnih dobara. Definicija agresije usvojena je na 29. zasjedanju Centralne skupštine Ujedinjenih nacija u obliku Rezolucije 3314 od 14. oktobra 1974.

U članu 1. Rezolucije 3314 naglašeno je da se pod agresijom smatra: upotreba oružane sile jedne države protiv suvereniteta, teritorijalne cjelokupnosti ili političke nezavisnosti druge države, ili na bilo koji drugi način protivno Povelji Ujedinjenih nacija. U članu 3. navode se akti agresije: invazija ili napad, bombardiranje, blokade luka ili obala, napad oružanih snaga jedne države na snage druge države, upotreba oružanih snaga jedne države koje se nalaze na teritoriji druge države s pristankom prijema, davanje teritorije drugoj državi za akte agresije, upućivanje od strane ili u ime jedne države oružanih bandi, grupa, neregularnih vojnika ili najamnika za vršenje akta agresije protiv druge države.

Na osnovu brojnih relevantnih izvora, uključujući i dokumente Savezne republike Jugoslavije visokog stepena povjerljivosti, pouzdano se može utvrditi da su na kraju 20. stoljeća Srbija i Crna Gora izvršile klasičnu oružanu agresija na Republiku Bosnu i Hercegovinu i okupaciju njenog velikog dijela. Agresija na Republiku Bosnu i Hercegovinu dio je srpskog velikodržavnog projekta koji se bazirao na ujedinjenju „svih srpskih zemalja“, te predstavlja kontinuitet osvajačko-genocidne politike prema Bosni i Hercegovini, uz razvijanje mita o sveopćoj ugroženosti Srba do neviđenih granica. 

Agresija na Republiku Bosnu i Hercegovinu od proljeća 1992. do jeseni 1995. godine, uz velike  ratne zločine i genocid nad Bošnjacima, pred očima Evrope i međunarodne zajednice, slikovito je podsjetila na istrebljenje Jevreja u Hitlerovom Trećem rajhu.

U srpskoj javnosti rat protiv Bosne percipiran je kao oslobodilački rat Srba. To je najprije formulirao akademik Dobrica Ćosić , a onda je ta formulacija prešla u svakodnevnu upotrebu.  Zvanična teza je da sama Srbija nije bila u ratu. Srbija neće da prihvati odgovornost koju joj nameće historija – da je izvršila najbrutalniju agresiju na međunarodno priznatu državu Bosnu i Hercegovinu i projektirala genocid nad Bošnjacima. Godinama Srbija, navodnom “paravojnom” prirodom jedinica pod njenom komandom, odnosno formalnom nevezanošću za ratno pravo ili vlastiti pravni poredak, nastoji umanjiti vlastitu odgovornost za ratne zločine u Bosni.

U godinama poslije agresije na Bosnu, krivotvorenjem istine pokušava se skinuti srpsko-crnogorska odgovornost, tako što se jedinice za specijalne namjene prikazuju kao odmetnute grupe, nad kojima nije bilo kontrole iz Beograda. Nažalost, i mnogi iskusni novinari, analitičari, historičari i istraživači olahko amnestiraju Srbiju nazivajući te jedinice „paravojnim“. Pažljivo probrane grupe regionalnih bandita okupljale su se u zločinačkim formacijama koje su u Srbiji naoružavane, logistički u svakom smislu obezbjeđivane, često čak i artiljerijom, protivzračnim oružjima, oklopnim i protivoklopnim sredstvima, prebacivane vojnim i policijskim helikopterima…

Kakvih je sve bjelosvjetskih protuha i ološa po Bosni ubijalo, pljačkalo, silovalo… Pretpostavlja se da je preko deset hiljada pripadnika takvih formacija iz Srbije haralo po Bosni i Hercegovini tokom cijelog perioda agresije, od 1992. do 1995. godine. Njihovi krvavi tragovi ostali su u svim gradovima u kojima su se pojavili. Zločin i kazna nikad nemaju istu težinu – za masovna ubistva, silovanja, mučenja i protjerivanja bosanskih građana suđeno je jednom malom broju zločinaca iz Srbije, a većina njih vjerovatno nikada neće ni biti procesuirana.

Japanci kažu da ne postoji veći čin herojstva od vojnika koji ide u bitku za koju unaprijed zna da nema šansi ili da su one vrlo male. Ova bi se japanska izreka sigurno najlakše mogla primijeniti na slučaju branilaca Bosne i Hercegovine, koji su odlučili, i pored uvedenog embarga na uvoz oružja i pored nesrazmjernog odnosa u naoružanju, boriti se protiv jedne od najmoćnijih evropskih vojnih snaga, kakva je bila Jugoslavenska narodna armija i njena pravna nasljednica Vojska Jugoslavije. I u toj borbi odbraniti državu.

(Avdo Huseinović, Ovamo daleko – atentat na Bosnu, Pravda, Sarajevo, 2024)