Na temeljima masovnih ratnih zločina koje su srpske jedinice počinile od 1992. do 1995. danas se razbija Bosna i Hercegovina.

Na današnji dan prije četrnaest godina, 26. maja 2011, srbijanske vlasti uhapsile su Ratka Mladića, bivšeg komandanta Glavnog štaba Vojske Republike Srpske, optuženog za najteže ratne zločine počinjene na tlu Evrope nakon Drugog svjetskog rata.

Mladić, tada već gotovo 16 godina u bijegu, uhapšen je u selu Lazarevo kod Zrenjanina, u kući rođaka, pod lažnim identitetom. Njegovo hapšenje izazvalo je val međunarodnih reakcija, a mnogi su ga tada nazvali završnim činom dugotrajne potrage za pravdom na Balkanu.

Rođen 1942. u Božanovićima kod Kalinovika, Ratko Mladić bio je oficir JNA, a tokom oružane agresije na Bosnu i Hercegovinu (1992–1995) postavljen je za vrhovnog komandanta vojske bosanskih Srba. Upravo pod njegovim zapovjedništvom izvedeni su neki od najstrašnijih zločina tog rata.

Najveći i najteži teret optužnice protiv njega nosi genocid u zaštićenoj zoni UN-a Srebrenici, kada je u julu 1995. godine ubijeno više od 8.000 Bošnjaka. Također je optužen za opsadu Sarajeva, tokom koje je gotovo 11.000 civila ubijeno u granatiranjima i snajperskoj vatri. Mladić je odgovoran i za progone, etnička čišćenja i terorisanje nesrpskog stanovništva širom BiH.

Nakon višegodišnjeg skrivanja, u kojem su mu pomagali dijelovi vojske i bezbjednosnih struktura, Mladić je pronađen i uhapšen. Srbija je time napravila ključni korak ka evropskim integracijama, ispunivši jedan od najvažnijih zahtjeva Haškog tribunala.

Samo nekoliko dana nakon hapšenja, Mladić je izručen Međunarodnom krivičnom sudu za bivšu Jugoslaviju (ICTY) u Hagu.

Suđenje Mladiću počelo je 2012. godine i trajalo više od pet godina. U novembru 2017, sud u Hagu ga je osudio na doživotnu kaznu zatvora, proglasivši ga krivim za genocid, zločine protiv čovječnosti i ratne zločine.

Presudu je u žalbenom postupku 2021. godine potvrdio Mehanizam za međunarodne krivične sudove, nasljednik ICTY-a, čime je okončan najvažniji proces u haškom pravosuđu.

Dok porodice žrtava i preživjeli i dalje obilježavaju presude kao simbol pravde, dio srpske javnosti i političkog spektra i dalje glorificira Mladića kao heroja. U Republici Srpskoj se njegovo ime koristi u političkim porukama, a murali s njegovim likom i dalje su prisutni u pojedinim gradovima.

Danas, 14 godina nakon hapšenja, Ratko Mladić svoje dane provodi u zatvoru, teško narušenog zdravlja, dok su rezultati zločinačkog pohoda srpskog političkog i vojnog rukovodstva i dalje prisutni jer se upravo na tim temeljima danas razbija međunarodno priznata Bosna i Hercegovina.