Godinama je postojala samo kao legenda u Gazi. “Jedinica u sjeni”, elitna, tajna formacija brigada Al-Kasam, vojnog krila Hamasa, stvorena je da čuva taoce i da nadzire njihovu razmjenu za palestinske zatvorenike. Danas, nakon najkrvavije godine u historiji Gaze, ta jedinica ponovo izlazi na površinu
Postojanje “Jedinice u sjeni” Hamas je prvi put priznao 2016. godine, deset godina nakon što je zarobio izraelskog vojnika Gilada Shalita. Njegovo petogodišnje zatočeništvo, završeno razmjenom za 1.027 palestinskih zatvorenika 2011. godine, poslužilo je kao model budućih operacija. Nakon izraelske ofanzive koja je uslijedila, Hamas je stvorio specijalnu jedinicu zaduženu za “zatvorenike” s jasnim pravilom: tajnost, izolacija i apsolutna lojalnost.
Jedinica je nastala dok su inženjeri Hamasa razvijali mrežu podzemnih tunela. Među njenim osnivačima bili su ključni komandanti Mohamed Deif, dugogodišnji šef brigada Al-Kasam, njegov saradnik Ahmed Yabari, ubijen u izraelskom napadu 2012 te Bassem Issa, komandant za grad Gazu, poginuo 2021. godine. Deif, arhitekta mnogih napada na Izraelce, bio je inspiracija za model tajnih “ćelija” koje djeluju nezavisno, skriveno i s vojnom disciplinom.
Nakon izraelskog povlačenja iz Gaze 2005. i preuzimanja kontrole od strane Hamasa 2007. godine, posebnu ulogu u “Jedinici u sjeni” dobio je Mohamed Sinwar, brat sadašnjeg političkog vođe Hamasa Yahye Sinwara. Mohamed je lično nadgledao zatočeništvo Gilada Shalita i zahtijevao da među prvim oslobođenima u zamjenu bude upravo njegov brat. Kada je Yahya Sinwar 2017. preuzeo čelnu poziciju u Hamasu, ujedno je preuzeo i direktnu kontrolu nad ovom tajnom jedinicom.
U narednim godinama “Jedinica u sjeni” zadužena je za čuvanje ostataka dvojice izraelskih vojnika ubijenih 2014. godine, Orona Shaula i Hadara Goldina, kao i dvojice civila, Avrahama Mengistua i Hishama al-Shayeda, koji su greškom prešli granicu u Gazu. Ovi slučajevi su korišteni kao moneta u dugotrajnim pregovorima sa Izraelom.
Regrutacija u “Jedinicu u sjeni” vrši se u potpunoj tajnosti, među najvjernijim pripadnicima Hamasa, često iz regije Khan Yunis, rodnog mjesta Deifa i braće Sinwar. Obuka uključuje oružane taktike, psihološku pripremu, poznavanje hebrejskog i engleskog jezika te specijalne treninge u mreži tunela koji povezuju Gazu.
Njihov zadatak nije samo vojni. Oni su čuvari talaca, živi štit i sredstvo za političke pregovore. Tokom izraelske ofanzive nakon sedmog oktobra 2023. godine, upravo su oni bili zaduženi za skrivanje 251 otetog Izraelca, smještenih u tunelima, bolnicama i domovima simpatizera Hamasa.
Tokom privremenih primirja između januara i marta 2025. godine, svijet je ponovo vidio crne uniforme i zelene trake “Jedinice u sjeni”. Oni su učestvovali u ceremonijama razmjene, predajući desetine izraelskih talaca u zamjenu za palestinske zatvorenike.
U posljednjim mjesecima, njihova misija se promijenila, sada traže tijela preostalih talaca kako bi ih predali u sklopu završnog sporazuma o prekidu dvogodišnjeg rata. Hamas je njihovu ulogu opisao kao “čuvanje zatvorenika u teškim ratnim okolnostima, uz poštivanje islamskih principa”, dok preživjeli taoci svjedoče o torturama, gladi i psihološkom zlostavljanju.
Za mnoge stanovnike Gaze, “Jedinica u sjeni” je simbol otpora i žrtve, grupa koja je prkosila izraelskoj vojsci i omogućila oslobađanje stotina palestinskih zatvorenika. Za Izraelce, to je lice brutalnosti Hamasa: organizacija koja je otela djecu, žene i starce, i držala ih kao pijune u ratu koji je pretvorio Gazu u ruševinu.
Jedan od najupečatljivijih svjedoka, Rom Braslavski (21), bivši talac Islamskog džihada, ispričao je na izraelskoj televiziji da je tokom zatočeništva bio premlaćivan, mučen i seksualno zlostavljan, svjedočenje koje je potreslo izraelsku javnost i otvorilo pitanje stvarnog obima brutalnosti.
