Muslimansko bratstvo, koje je 1928. godine osnovao Hassan al-Banna, uspostavljeno je kao protivteža rastućoj vesternizaciji Egipta pod britanskom vlašću. Iako postoje neslaganja oko tačnog datuma osnivanja grupe u Evropi, većina se slaže da je počelo 1960-ih kada su lideri poput Saida Ramadana i drugih migranata pobjegli i naselili se u Evropi i počeli uspostavljati mreže za širenje svoje ideologije bez protivljenja evropskih vlada. No, danas se Bratstvo suočava za ograničenjima i u Evropi, a odgovor zavisi od države do države.
Muslimansko bratstvo najveća je i najstarija moderna politička muslimanska organizacija u arapskom svijetu koja baštini ideje islamskih reformatora iz 19. i 20. stoljeća. Duboko je ukorijenjena u islamskoj tradiciji, ali je svjesna izazova modernosti. Zbog svojih demokratskih načela, privrženosti autentičnim vrijednostima islama i opredijeljenosti za ekonomski i društveni razvoj, zasnovan na islamskim načelima i vrijednostima, Muslimansko bratstvo održalo se skoro cijelo stoljeće kao najveći masovni islamski politički pokret u arapskom svijetu.
Pokret je nastao u Egiptu, kulturnoj prijestolnici arapskog svijeta, ali se raširio po cijelom arapskom svijetu kao masovni pokret, te se manifestirao kroz različite oblike djelovanja prilagođene lokalnim uvjetima. S obzirom na to da je predstavljao ozbiljan izazov sekularističkim ideologijama socijalizma, ili njegove arapske varijante naserizma i basizma, Muslimansko bratstvo većinom je bila zabranjena organizacija.
Zbog represivnih mjera autokratskih režima, pokret je često morao djelovati u ilegali, ali je u suštini uvijek težio ka inkluzivnosti i demokratskim vrijednostima u okviru islamske političke tradicije. Ne treba miješati neke radikalne grupe koje su inspirirane idejama nekih ideologa Muslimanske braće s općim pravcem ovog pokreta. U svakoj političkoj ideologiji postoje marginalne grupe koje dođu do izražaja uslijed represije i zabrane djelovanja.
Muslimansko bratstvo u različitim je arapskim zemljama poprimilo lokalna kulturna obilježja, od Maroka i Tunisa u zemljama Magreba preko Egipta, njegove kolijevke, pa do Mašrika – Sirije, Kuvajta, čak do Sudana i, naravno, Turske. Turska AK partija dijeli neke zajedničke elemente s ovim pokretom, ali je inspirirana idealima turske nacionalne vizije “Millî Görüş” Necmettina Erbakana. Zapravo, uspješni model turske demokratije, dinamičnog ekonomskog razvoja, političkog parlamentarizma tokom protekle decenije poslužio je kao model koji su političke opcije Muslimanske braće pokušale primijeniti i u arapskom svijetu.
Muslimansko bratstvo umjerena je politička organizacija koja ne zagovara nasilje već političke slobode, transparentnost, demokratiju i glasačku kutiju. Upravo zbog straha od demokratskih ideja, Muslimansko bratstvo demonizira se u posljednje vrijeme jer autokratski režimi i nasljedne monarhije, s izuzetkom nekih zemalja kao što su Katar ili Kuvajt, do određene granice strahuju od gubljenja vlasti i moći, upravo zbog toga što su Braća popularan pokret, najbolje organiziran, s najkoherentnijim sveobuhvatnim programom i vizijom za budućnost islamskog arapskog svijeta, koji je privržen demokratskim idealima i koji djeluje u duhu islamske tradicije. Naravno, ono se razlikuje od države do države, u ovisnosti od lokalnih prilika, ali se može reći da je to najveći transnacionalni islamski pokret koji je prihvatio diferencijaciju na osnovu nacionalnih specifičnih okolnosti pojedinih država.
Muslimansko bratstvo pragmatičan je pokret koji uvažava nacionalna osjećanja arapskih naroda, lokalne prilike i razlike i upravo zbog svoje inkluzivnosti i demokratskih pluralnih načela održao se kao najjači i najorganiziraniji islamski politički i društveno-kulturni pokret. Ono što je Jamaati Islami u Pakistanu, Indiji i Bangladešu, Muslimansko bratstvo u arapskom je svijetu. Pokret Mladi muslimani u BiH također je inspiriran idejama Bratstva. Turska AK partija ima srodnih osobina s Bratstvom. Također, u Iranu postoje određene simpatije prema njima.
Muslimansko bratstvo, koje je 1928. godine osnovao Hassan al-Banna, uspostavljeno je kao protivteža rastućoj vesternizaciji Egipta pod britanskom vlašću. Iako postoje neslaganja oko tačnog datuma osnivanja grupe u Evropi, većina se slaže da je počelo 1960-ih kada su lideri poput Saida Ramadana i drugih migranata pobjegli i naselili se u Evropi i počeli uspostavljati mreže za širenje svoje ideologije bez protivljenja evropskih vlada. No, danas se Bratstvo suočava za ograničenjima i u Evropi, a odgovor zavisi od države do države.
Austrija
Smatra se prvom evropskom nacijom koja je zabranila Muslimansko bratstvo kao dio svog zakona protiv terorizma u junu 2021. godine, austrijska vlada je bila u prvim redovima borbe protiv ideologije koju praktikuje Muslimansko bratstvo i povezane grupe. Austrijska vlada je preduzela niz mjera za suprotstavljanje “političkom islamu”, koji je identificirala kao jednu od glavnih prijetnji s kojima se zemlja suočava. Dana 27. februara, Narodna stranka, Socijaldemokratska stranka i Stranka slobode objavile su uspješan završetak pregovora o formiranju prve vladajuće koalicije od tri stranke u zemlji. Koalicija je također finalizirala detalje svog vladinog programa i obećala da će se boriti protiv vjerskog ekstremizma i radikalizacije. Novoformirana vlada planira proširiti ulogu nadzornog tijela za “islamistički ekstremizam” poznatog po razotkrivanju aktivnosti Muslimanske braće u Evropi kao dio sporazuma o formiranju nove vlade. U koalicijskom sporazumu, vladajuće stranke upozorile su na “zabrinjavajuće tendencije” vjerskog ekstremizma i planiraju se suočiti s tim proširenjem austrijskog Dokumentacijskog centra za politički islam.
Njemačka
Čini se da njemačka vlada usvaja austrijski model. Krajem januara, Odbor za unutrašnje poslove njemačkog parlamenta raspravljao je o predloženom zakonu o zabrani Muslimanske braće u Njemačkoj. Zakon pod nazivom “Osiguravanje dugoročne unutrašnje sigurnosti: Davanje prioriteta borbi protiv kriminala, terorizma i antisemitizma” predstavila je stranka Alternativa za Njemačku (AfD). Zakon poziva na definitivnu zabranu “islamskih i antisemitskih organizacija”, uz osiguranje da su sve mjere u skladu s vladavinom prava. Muslimanska braća i s njima povezani subjekti eksplicitno su navedeni kao glavne mete zabrane.
Zakonodavni pritisak dolazi usred šireg suzbijanja “islamističkog ekstremizm”a i ilegalnih migracija u Njemačkoj. U septembru 2024. godine, ministrica unutrašnjih poslova Nancy Faeser najavila je uvođenje privremenih graničnih kontrola duž svih kopnenih granica Njemačke, nakon napada nožem u Solingenu u augustu 2024. godine. Faeser je opisala ovu mjeru kao ključni korak za smanjenje ilegalne imigracije i zaštitu od “islamističkog terorizma” i teškog kriminala, navodeći da je od oktobra 2023. godine 30.000 ljudi odbijeno zbog lažne ili nedostajuće dokumentacije.
Osim toga, njemačka vlada je započela deportacije kriminalnih tražitelja azila u Afganistan, potez koji je godinama odgađan zbog nespremnosti Berlina da prizna talibansku administraciju. Druge sigurnosne mjere uključuju smanjenje isplata za izbjeglice namijenjene deportaciji, zabranu oružja na velikim javnim okupljanjima i proširenje upotrebe softvera za identifikaciju lica od strane policije. Štaviše, napad automobilom u Minhenu podstakao je tenzije oko imigracije i nacionalne sigurnosti, a tadašnji njemački kancelar Olaf Scholz branio je politiku sigurnosti granica, potvrđujući da će se identifikovani osumnjičeni suočiti s krivičnim gonjenjem i eventualnom deportacijom u Afganistan, uprkos pravnim složenostima deportacije pojedinaca na teritorije pod kontrolom talibana.
Francuska
Iako su odluke koje donosi francuska vlada često preuveličane, ključni cilj borbe protiv “islamizma” je nekako suprotstaviti se toj ideologiji, poput zabrane hidžaba i abaje. Osnovna poruka je jasna: Francuska, poput Austrije i Njemačke, predvodi borbu protiv ovih grupa i širenja njihovih ideologija širom Evrope uprkos tome što nisu priznate kao teroristi.
U maju 2024. godine, francuska vlada pokrenula je zvaničnu istragu o “političkom islamu” i prisustvu Muslimanske braće u Francuskoj. Visoki zvaničnici, uključujući ministre unutrašnjih i vanjskih poslova, dobili su zadatak da procijene strukture, diskurs i transnacionalne veze Muslimanske braće širom Evrope. Istraga, čiji bi nalazi trebali biti objavljeni do jeseni 2025. godine, ima za cilj da pruži evaluaciju aktivnosti grupe zasnovanu na dokazima, istovremeno usklađujući vladine politike borbe protiv separatizma sa novim prijetnjama. Nadovezujući se na ove napore, ranije ove godine, francuska vlada usvojila je niz strogih sigurnosnih mjera kako bi se suočila sa uočenom “opasnošću koju predstavlja Muslimanska braća”.
Ove mjere uključuju otkazivanje ugovora sa sumnjivim obrazovnim institucijama, pojačan nadzor nad vjerskim udruženjima i privatnim školama i razvoj specijalizovanih programa obuke imama kako bi se poremetili izvori finansiranja povezani sa ekstremizmom i osiguralo da su vjerska učenja usklađena sa vladinim principima. Pored finansijskih ograničenja, Francuska je pooštrila imigracijske propise odbijajući da obnovi dozvole boravka za istaknute ličnosti Muslimanske braće, kao što je Hamed Jablah, koji je osnovao francusku podružnicu Muslimanske braće 1983. godine i protjeran je u martu 2024. godine.
Na osnovu izvještaja francuskih obavještajnih službi, “Muslimansko bratstvo se proširilo unutar zemlje, a procjenjuje se da se broj članova udvostručio sa 50.000 u 2019. na skoro 100.000 do 2024. godine”.Ideološka ekspanzija grupe je evidentna u onome što francuske vlasti nazivaju strategijom “kulturne islamizacije”, što se ogleda u povećanoj vidljivosti islamske odjeće poput hidžaba i abaje, rastućim vjerskim zahtjevima na radnim mjestima i u javnim prostorima, te porastu halal trgovine. Francuske sigurnosne agencije upozoravaju da se ova ideološka infiltracija proteže izvan vjerskih zajednica, utičući na politički diskurs i kreiranje politika. Francuski ministar unutrašnjih poslova Gérald Darmanin posebno je naveo sudije, izabrane zvaničnike i akademike kao grupe koje su u riziku od nesvjesne saradnje s agendom Muslimanskog bratstva, opisujući grupu kao “podmuklog neprijatelja” koji će postepeno nastojati transformirati ključne segmente francuskog društva.
Ujedinjeno Kraljevstvo
Ujedinjeno Kraljevstvo, koje se smatra najblažom od gore spomenutih zemalja, često se smatra utočištem za djelovanje Muslimanske braće bez brige o krivičnom gonjenju. Neuspjeh vlade tadašnjeg premijera Davida Camerona da klasificira grupu kao terorističku organizaciju 2014. godine često se smatra početnom tačkom za njen ubrzani rast u Britaniji. Međutim, promjena u blagosti je očigledna. U martu 2024. godine, ministar za zajednice Michael Gove imenovao je pet grupa koje bi bile procijenjene prema novoj vladinoj definiciji ekstremizma, uključujući Muslimansko udruženje Britanije (MAB), podružnicu Muslimanske braće koju je Gove opisao kao međunarodnu i složenu mrežu islamističkih organizacija.
Pristup Bratstva u Velikoj Britaniji ostaje nepromijenjen, djelujući kroz mrežu organizacija koje, navodno, tvrde da predstavljaju muslimanske zajednice, a pažljivo prikrivaju svoje prave pripadnosti. Ove organizacije, od dobrotvornih organizacija do obrazovnih institucija, funkcionišu pod neutralnim imenima koja teško da bi izazvala sumnju, ali služe većoj svrsi. Iako MAB odbacuje bilo kakvu povezanost s Muslimanskom braćom, oni se ne bave otvorenim političkim aktivnostima; umjesto toga, integrišu se u lokalne institucije kako bi “suptilno i namjerno unaprijedili svoje dugoročne ciljeve”.
Vođa stranke Reform UK, Nigel Farage, izjavio je da će njegova stranka zabraniti Muslimansko bratstvo kao terorističku organizaciju ako bude izabrana. Farage je to objavio u govoru u petak poslijepodne na otvaranju godišnje konferencije stranke Reform u Birminghamu.
Zabrana Muslimanskog bratstva u Britaniji podrazumijevala bi značajno proširenje britanskih napora u borbi protiv terorizma. Ranije ove godine, sadašnja laburistička vlada zabranila je grupu za direktnu akciju Palestine Action, što je dovelo do hapšenja stotina mirnih demonstranata. Politika je oštro kritikovana, uključujući i od strane UN-a.
Podsjetimo, Muslimansko bratstvo zabranjeno je u Egiptu, Saudijskoj Arabiji, Bahreinu i UAE. Američki državni sekretar Marco Rubio nedavno je izjavio da je Trumpova administracija u procesu označavanja Muslimanske braće terorističkom organizacijom i sugerirao da također radi na zabrani najveće muslimansko-američke neprofitne organizacije u zemlji.
Kao što je već spomenuto, iako su razne evropske vlade poduzele mjere protiv grupe, Muslimansko bratstvo nije u svim ili većem broju zemalja, niti na nivou Evropske unije označeno kao teroristička organizacija. Bez obzira na to, sve evropske sigurnosne službe imaju vrlo negativan stav o Muslimanskoj braći širom kontinenta.
Iako trendovi ukazuju na pad Muslimanske braće širom svijeta, oni ipak održavaju značajno prisustvo u Evropi putem svojih ogranaka i pridruženih organizacija.
