Dok je Mikelanđelo klesao svog Mojsija, a Martin Luter prikivao svojih 95 teza na vrata crkve u Wittenbergu, jedna porodica njemačkih bankara u tišini je plela mrežu uticaja koja se protezala od podruma Vatikana do carskih prijestolja. Fuggeri, trgovci tekstilom koji su postali bankari careva, finansirali su ratove, kupovali savjesti, poticali izbore papa i zlatom pisali pravila evropske politike 16. stoljeća
Sve je počelo sredinom 15. stoljeća u Augsburgu, gdje se širio novi sloj građanstva, buržoazija, koja više nije sanjala o plemićkim titulama, već o bilansima i bilježnicama. Godine 1367. u grad se iz Graben naselio tkalac Hans Fugger, započevši skroman tekstilni posao. Njegov sin Jakob (poznat kao „Stari“) učvrstio je porodični posao zahvaljujući mudrim brakovima i protestantskoj etici rada. Ipak, tek njegov unuk, također Jakob, prozvan „Bogati“, pretvorio je zanatsku radionicu u prvu finansijsku multinacionalu Evrope.
Obrazovan kod dominikanaca, a potom usavršen u Veneciji, Jakob Fugger je shvatio da budućnost ne leži u tekstilu, već u metalima. Investirao je u rudnike srebra i bakra u Tirolu, Mađarskoj i Slovačkoj, sklopivši strateška savezništva s Habsburgovcima. Nije se zadovoljio samo proizvodnjom, kontrolisao je i transport i prodaju. Fuggeri nisu samo prodavali bakar, određivali su mu cijenu na svjetskom tržištu.
Savremeni i decentralizovani bankarski sistem koji je Fugger uveo zasnivao se na mjenicama, finansijskim agentima i mreži posrednika u najvažnijim trgovačkim centrima Evrope: Rimu, Beču, Antverpenu, Lionu. No, njihovi interesi nisu bili isključivo finansijski, trgovali su i moći. Krediti koje su davali često su dolazili uz privilegije: trgovačke koncesije, plemićke titule i politički uticaj. Jakob Fugger postao je jedan od najuticajnijih ljudi renesanse, bez mača i krune.
Nakon smrti cara Maksimilijana I 1519. godine, nastala je trka za nasljedstvo. Kandidati su bili francuski kralj Franjo I i mladi Karlo Habsburški. U tom trenutku, izbori nisu bili pitanje ideologije, već novca. Da bi “ubijedio” sedam knezova-izbornika, Karlo je trebao ogromna sredstva. Jakob Fugger mu je priskočio u pomoć s 850.000 florina, iznosom koji je odlučio sudbinu Evrope.
Naravno, ovaj „dar“ nije bio besplatan. Fugger je zauzvrat dobio carske garancije: rudnike, trgovačke privilegije i pristup novim tržištima. Nakon što je Karlo V postao car, Fuggeri su dobili koncesije nad rudnicima žive u Almadenu, trgovinom začina i rudnim bogatstvima Novog svijeta. Bez njihovih kredita, politika Habsburgovaca, od Evrope do Amerike, bila bi nezamisliva.
Odnos Fuggere s Katoličkom crkvom nadilazio je običnu poslovnu saradnju, bila je to simbioza duhovnog i finansijskog. Kraj 15. stoljeća zatekao je Vatikan kao birokratski mastodont gladan novca za diplomatiju, sjaj i grandiozne projekte poput bazilike sv. Petra. Rješenje su našli kod Fuggere.
Indulgencije, oprost grijeha uz novčanu naknadu, bile su jedna od najunosnijih „usluga“. Fuggeri su postali službeni sakupljači tih priloga, posebno u njemačkim zemljama. Zauzvrat za finansiranje vojnih kampanja ili zajmova papi, dobivali su pravo da upravljaju naplatom indulgencija. Dobit se dijelila između Rima i Augsburga, po unaprijed dogovorenom omjeru.
Jedan od najkontroverznijih slučajeva bio je kredit nadbiskupu Albertu od Brandenburga, kako bi istovremeno obnašao više crkvenih funkcija. U zamjenu, Fuggeri su dobili monopol nad sakupljanjem indulgencija u njegovim zemljama. Iako legalna po tadašnjim crkvenim pravilima, ova praksa izazvala je ogromno nezadovoljstvo i bila okidač za Luterovu reformu.
Kada je Luter 1517. objavio svoje teze, pogodio je srž ne samo crkvene, već i finansijske moći Fuggere. Protestantizam se širio, a s njim su padali i prihodi od indulgencija. Kneževi koji su prihvatili Luterovu doktrinu prestajali su uplaćivati dugove. Mnoge kancelarije Fuggere su zatvorene. Pozajmice crkvenim redovima više se nisu mogle naplatiti.
Istovremeno, izbijali su vjerski ratovi, rastući rizici i opadajući profiti. Zajmovi više nisu dolazili uz sigurne garancije. Jakob Fugger je umro 1525. godine, u jeku seljačkih buna i pred samu eksploziju sukoba katolika i protestanata. Njegovi nasljednici, Ulrich i Anton, vodili su posao još neko vrijeme, ali bez vizije osnivača. Sredinom 16. stoljeća, Fuggeri su se počeli povlačiti. Njihova banka je ostala moćna, ali više nije krojila sudbinu Evrope.
Za razliku od Medičija, koji su otvoreno vladali Firencom i podržavali umjetnost, Fuggeri su izabrali tihu, ali jednako ambicioznu ulogu. Nisu željeli vlast, već uticaj iz sjene. Njihova snaga bila je suštinska, ne dekorativna.
Fugger arhiva u Augsburgu, danas čuva hiljade pisama, računa, ugovora, dokumentaciju koja svjedoči o njihovoj ulozi u izboru cara Karla V, izgradnji Vatikana, trgovini metalima iz Evrope i Amerike. Procjene govore da je Jakob Fugger na vrhuncu imao bogatstvo vrijedno oko dva miliona florina, što bi ga danas svrstalo među najbogatije ljude u historiji, rame uz rame s Rokfelerom ili Mansa Musom.
Njegov pravi naslijeđe nije bilo samo u zlatu, već u stvaranju modernog bankara, čovjeka koji ne posuđuje novac, već kreira politiku, oblikuje granice i određuje tok povijesti.
Danas, potomci Fuggere još uvijek žive u Bavarskoj, daleko od nekadašnje moći, ali ne i zaboravljeni. U vremenu kada su pape ratovali, a carevi sanjali imperije, oni su pokazali da novac, u pravim rukama, može nadmašiti i krunu i križ.
IZVOR: Clío Historia
