Muavija se protivio izboru Alije, Muhammedovog zeta za četvrtog i posljednjeg halifu u onome što će postati poznato kao Hulefai-rašidun (pravedni halife). To je izazvalo prvi građanski rat u islamu, poznat kao Prva fitna, tokom kojeg su se Muavijine i Alijine snage sukobile u bici kod Sifina 657. godine.

TV serija o životu jednog od prvih muslimanskih vladara, koja se reklamira kao najskuplja serija ikada napravljena u arapskom svijetu, izaziva pomutnju u Iraku, Egiptu i šire.

Prve dvije epizode serije “Muavija”, ramazanske serije od 30 dijelova o osnivaču i prvom halifi dinastije Emevija, emitirane su tokom prošlog vikenda.

Emisija, koju je producirao MBC u vlasništvu Saudijske Arabije, navodno je koštala između 75 i 100 miliona dolara, a snimana je u Tunisu. Scenarij je napisao egipatski novinar Khaled Salah, a režirao palestinsko-američki režiser Tarek al-Arian.

Prošle sedmice je zabranjeno emitiranje serije “Muavija” u Iraku zbog zabrinutosti da bi to moglo izazvati sektaške tenzije. Emisiju su također kritizirale vjerske ličnosti u Egiptu zbog prikaza ranih muslimanskih ličnosti.

Ko je bio Muavija? Naslijeđe Muavije ibn Ebu Sufijana je kontroverzno, posebno među šiitima.

Rođen u vrijeme poslanika Muhameda a.s., Muavija je u početku odbacivao Poslanikovu poruku. Njegovi roditelji, Ebu Sufijan i Hind bint Utba, bili su među najistaknutijim ranim protivnicima islama. 630. godine, nakon što su muslimani zauzeli Meku, Muavija i njegovi roditelji su prešli na islam.

Muavija je postao jedan od Muhammedovih pisara, a nakon Poslanikove smrti, preuzeo je vodeću ulogu u osvajanju Sirije od Bizantijskog carstva.

Ubistvo halife Osmana

Osman, treći muslimanski halifa nakon Ebu Bekra i Omera ibn Hattaba, unaprijedio je Muaviju u guvernera Sirije.

Kada su halifu Osmana, jednog od četvorice pravednih halifa, kasnije ubili pobunjenici protiv njegove vladavine, Muavija je preuzeo na sebe da osveti smrt svog rođaka.

Muavija se protivio izboru Alije, Muhammedovog zeta za četvrtog i posljednjeg halifu u onome što će postati poznato kao Hulefai-rašidun (pravedni halife). To je izazvalo prvi građanski rat u islamu, poznat kao Prva fitna, tokom kojeg su se Muavijine i Alijine snage sukobile u bici kod Sifina 657. godine.

Nakon što je Alija ubijen 661. godine, Muavija je preuzeo kontrolu nad Egiptom i proglasio se halifom, sa Damaskom kao glavnim gradom. Hasana, Alijinog sina, koji je nakratko preuzeo ulogu halife nakon očeve smrti, Muavija je natjerao da abdicira. Mnogi rani izvori pripisuju Hasanovu smrt, godinama kasnije, vjerovatnom trovanju. Neki smatraju da je Muavija vjerojatni podstrekač, u pokušaju da otkloni prijetnje nasljeđivanju Emevija.

Pod Muavijinom vlašću, islamske vojske su marširale nadaleko i naširoko, šireći svoje teritorije duboko u Sjevernu Afriku, Anadoliju, Centralnu Aziju i današnji Iran. Postao je prvi muslimanski vladar kojemu je ime bilo upisano na novčićima i dokumentima, i, kontroverzno, imenovao je svog sina Jezida za svog nasljednika. Do tog trenutka, muslimanska vladavina nije bila nasljedna, a halife je postavljala mala grupa ashaba Božijeg poslanika.

Muavijina smrt 680. godine i stupanje na vlast njegovog sina Jezida potaknuli su Drugu fitnu, tokom koje je Alijin sin Husejn ubijen u bici kod Karbele. Dok neki smatraju Muaviju važnim pratiocem Poslanika i snažnim vladarem koji je širio islam na nove predjele, drugi ga vide kao nemilosrdnog vođu koji je djelovao kao kralj, a ne kao halifa. Među šiitima, on je kontroverzna ličnost koja se borila protiv Alije i možda je otrovao Hasana – dvije cijenjene ličnosti u šiitskoj tradiciji.

Kao rezultat Muavijinog komplikovanog naslijeđa među nekim muslimanima, nova serija je brzo zabranjena u Iraku.

“Emitovanje historijski kontroverznog sadržaja može izazvati sektaške debate, koje bi mogle ugroziti društveni sklad i poremetiti strukturu društva, posebno tokom ramazana”, saopštila je u subotu iračka komisija za medije i komunikacije.

Komisija je naložila MBC Irak da ne emitira emisiju, iako joj se i dalje može pristupiti putem Shahida, digitalne platforme mreže. I što je još važnije, serija je prijetila da izazove diplomatski sukob između Iraka i Saudijske Arabije.

Prije dvije godine Muqtada al-Sadr, utjecajni šiitski učenjak i iračka politička ličnost, pozvao je MBC da u potpunosti otkaže emisiju. Sadr je opisao Muaviju kao “poglavara sektaštva i pionira u zlostavljanju ashaba Poslanika, prvog koji nije poslušao imama u svoje vrijeme i odvojio se od islamskog jedinstva… i prvog koji je ubio ashabe”.

“Emitovanje takve serije suprotno je novoj i umjerenoj politici koju je usvojila bratska kraljevina Saudijska Arabija. Stoga vam skrećemo pažnju. Nije potrebno povrijediti osjećaje vaše muslimanske braće širom svijeta”, rekao je on u februaru 2023.

Irački TV kanal Al-Sha'aer zaprijetio je da će kao odgovor na “Muaviju” proizvesti emisiju o Abu Lu’luu Firuzu, Perzijancu koji je ubio Omera ibn Hattaba i kojeg su kasnije poštovale anti-sunitske grupe u Iranu.

Sadr je odbacio obje emisije, navodeći: “Obje serije su nevažeće i podstiču pobunu, jer Muavija ne predstavlja sunite, niti Abu Lu’lua predstavlja šiite.”

Iako MBC nije komentirao, kontroverza je možda bila razlog zašto je izlazak serije odgođen za dvije godine.

Ličnosti koje je zabranjeno prikazivati

Osim straha od raspirivanja sektaških tenzija, emisija je kritikovana zbog prikazivanja važnih ličnosti iz života poslanika Muhammeda a.s..

Reda Abdel Wajid, šefica fakulteta za medije na egipatskom univerzitetu al-Azhar, rekla je lokalnim medijima da, iako al-Azhar nije regulatorno tijelo, odbacuje prikazivanje ashaba Poslanika.

Glasnogovornik egipatskog Dar al-Ifta, islamskog istraživačkog i savjetodavnog tijela, rekao je da je predstavljanje historijskih ličnosti dozvoljeno “pod uslovom da su predstavljene na način koji odgovara njihovom statusu, i da njihova biografija nije iskrivljena ili prikazana na način koji umanjuje njihovu vrijednost”.

Međutim, dodaje se, predstavljanje 10 ličnosti kojima je poslanik Muhamed obećao dženet nije dozvoljeno. Serija “Muavija” prikazuje dvije takve ličnosti, Osmana ibn Affana i Aliju ibn Ebi Taliba.

U vezi s potonjim, advokat Haitham al-Maghribi je rekao da pokreće tužbu kako bi spriječio emitovanje serije u Egiptu zbog prikaza Alije.

Serija koju je 2012. emitirao MBC o životu Omera ibn Hattaba, drugog halife, na sličan je način kritikovana od strane vjerskih tijela zbog prikaza ashaba.

Međutim, značajni naučnici kao što su Salman al-Awda i Yusuf al-Qaradawi podržali su seriju i bili uključeni u održavanje njene historičnosti.

Kao odgovor na kritike na račun serije “Muavija”, njen pisac Khaled Salah rekao je da mu nije cilj da predstavi određenu priču.

“Muavija nije bio samo državnik ili vojskovođa koji je svoje bitke vodio mačem, već je bio čovjek kojeg je vrijeme oblikovalo kao što vatra oblikuje željezo – oštar kada je to bilo potrebno, a nježan kada je to zahtijevalo promišljanje i kontemplaciju”, rekao je Salah.

“Nismo pisali historiju crno-bijelo. Nismo vidjeli Muaviju samo kao vladara, već kao dušu koja je živjela, patila, trijumfovala, griješila, a zatim otišla u svoju sudbinu kao i svi oni koji su bili prije nje”, kazao je Salah, prenosi Middle East Eye.