Radi se o kulturnom oružju, načinu da se moderni liberalni trendovi u Evropi proglase dekadentnim, a katolicizam i konzervativna porodična politika predstave kao vječne i spasonosne vrijednosti. Orbánov režim, poznat po restriktivnim zakonima protiv LGBTIQ zajednice, u Eduardu Habsburgu nalazi ne samo saveznika, nego i aristokratski „pečat legitimiteta“

Viktor Orbán je već godinama prepoznat kao najistaknutiji evropski lider koji se otvoreno protivi liberalnim vrijednostima i briselskoj birokratiji. Njegova politika „neliberalne demokratije“ temelji se na konceptu snažnog vođe, konzervativnog društva i naglašene nacionalne posebnosti. Međutim, ono što sve više dolazi u fokus jeste način na koji Orbán koristi historijsku nostalgiju i simboliku Habsburške monarhije da bi legitimisao svoju vlast i povezao nacionalne frustracije sa osjećajem ponosa i „veličine“.

U toj priči potomci Habsburgovaca nisu tek puki statisti. Oni sve češće postaju aktivni akteri, ambasadori, autori knjiga, govornici na desničarskim skupovima, koji svojim aristokratskim porijeklom i ideološkim stavovima pomažu Orbánu da poveže savremenu politiku s idealiziranom prošlošću. Time nastaje svojevrsna politička alhemija: monarhistička simbolika u službi iliberalne demokratije, piše bečki Standard.

Najvidljiviji član ove nove političke simbioze je Eduard Habsburg, mađarski ambasador pri Vatikanu. Njegova knjiga “Sprechen Sie Habsburgisch?” iz 2023. godine, koju Orbán u predgovoru opisuje kao „superbnu“, predstavlja manifest konzervativne životne filozofije u sedam pravila.

Teme su predvidivo usklađene sa svjetonazorom Orbána: porodica, katolička vjera, poslušnost i odgovornost za „podređene“. Eduard otvoreno ismijava istospolne brakove, naziva ih „apsurdnim“, dok mladima preporučuje katoličke bračne agencije i čekanje na intimnost do braka.

Time se ne radi samo o privatnom svjetonazoru. Radi se o kulturnom oružju, načinu da se moderni liberalni trendovi u Evropi proglase dekadentnim, a katolicizam i konzervativna porodična politika predstave kao vječne i spasonosne vrijednosti. Orbánov režim, poznat po restriktivnim zakonima protiv LGBTIQ zajednice, u Eduardu Habsburgu nalazi ne samo saveznika, nego i aristokratski „pečat legitimiteta“.

Drugi značajan akter je Georg Habsburg, praunuk posljednjeg cara Karla I. On obavlja funkciju ambasadora u Parizu, ali i otvoreno brani Orbánovu politiku. Još 2019. godine, obraćajući se austrijskim nacionalističkim udrugama, izjavio je da bi Višegradske zemlje trebale biti „protuteža Bruxellesu“.

Georgovo prisustvo u francuskoj prijestolnici ima snažnu simboliku. Nije samo riječ o ambasadoru, već o potomku dinastije koja je stoljećima dominirala Srednjom Evropom. Orbán time šalje jasnu poruku: Mađarska se više ne doživljava kao podređena carevina, već kao ravnopravan partner jednom od najvećih evropskih historijskih projekata – Habsburškoj monarhiji.

Da ova politička simbioza nije slučajna, svjedoči i ideološko naslijeđe porodice. Otto Habsburg, koji je do 2007. bio poglavar dinastije, ostao je upamćen po konzervativnim i kontroverznim stavovima. Potpisao je „Marburšku deklaraciju“ kojom se LGBTIQ pokret optužuje za „totalitarizam“, dok je austrofašistu Engelberta Dollfußa nazivao čovjekom vrijednim „beskrajne zahvalnosti“.

Njegov sin Karl Habsburg nešto je liberalniji u vanjskoj politici, podržava Ukrajinu, prijatelj je istraživačkog novinara Hrista Grozeva, i kritičar ruske politike, ali je i on u društvenim pitanjima sklon ekstremnim poređenjima. Još 2002. godine abortivni lijek Mifegyne uporedio je sa smrtnom kaznom.

Uprkos formalnom odbacivanju ideje obnove monarhije, Karl Habsburg i dalje učestvuje u projektima koji slave cara Karla I., uključujući i pisanje predgovora knjizi američkog konzervativnog autora Charlesa Coulombea, koji se otvoreno zalaže za restauraciju habsburške monarhije.

Uloga Habsburgovaca ne završava u diplomatiji i izdavaštvu. Oni su aktivni i na religijskoj sceni. Eduard Habsburg i njegov sin Paul angažirani su u „Molitvenoj ligi cara Karla“, pokretu koji se širom svijeta zalaže za beatifikaciju posljednjeg cara. Paul, koji je jedno vrijeme bio pripravnik u austrijskoj desničarskoj stranci FPÖ, također se pojavljuje na događajima koji spajaju ultrakonzervativne katoličke vrijednosti i političke poruke protiv liberalnog poretka.

Posebno mjesto zauzima Anna Galitzine, unuka cara Karla, koja se aktivno uključila u „World Congress of Families“, globalnu platformu koja lobira protiv prava LGBTIQ zajednice. Na skupu održanom u Budimpešti 2017. godine govorila je o caru Karlu kao „uzoru za katoličku porodičnu politiku“.

Da bi se razumjelo zašto Orbán uopšte poseže za Habsburgovcima, potrebno je sagledati historijski kontekst. Nakon Prvog svjetskog rata i Trianonskog sporazuma iz 1920. godine, Mađarska je izgubila dvije trećine teritorije. Milioni etničkih Mađara ostali su izvan novih granica, u Rumuniji, Slovačkoj, Srbiji i Hrvatskoj.

Za Orbána, Trianon nije samo historijski događaj, već političko oružje. On stalno podsjeća javnost na „nacionalnu traumu“ i koristi je da ojača osjećaj zajedništva i ugroženosti. Fotografisanje sa šalom na kojem je ucrtana „Velika Mađarska“ ili čestitke maturantima uz globus sa granicama iz 1918. godine nisu puka nostalgija, nego strategija mobilizacije.

Politolog Zsolt Enyedi ističe: „Orbán projektuje veličinu na vlastitu naciju, poručujući: mi smo važniji nego što svijet misli.“ Na taj način, sukob „Mađarska protiv Beča“ iz prošlosti zamijenjen je novim narativom: „Mađarska protiv Bruxellesa“.

Orbánova politika uključuje i aktivno povezivanje sa mađarskim manjinama u susjednim državama. Više od milion Mađara u Rumuniji i Srbiji dobilo je državljanstvo, a istraživanja pokazuju da oni u ogromnoj većini glasaju upravo za Orbána. Time on ne samo da širi politički utjecaj izvan granica, već i osigurava sebi lojalnu izbornu bazu.

U tom kontekstu, prisustvo Habsburgovaca, porodice koja je stoljećima predstavljala multinacionalnu monarhiju, pomaže Orbánu da stvori sliku jedinstvenog srednjoevropskog identiteta u kojem je Mađarska stožerna sila.

Na Bálványos konferenciji 26. jula ove godine, Orbán je ponovo podcrtao svoju viziju: Mađarska mora postati „nagy“,velika, ali ne u geografskom smislu, nego „veličanstvena“. Njegova strategija obuhvata šest ključnih pitanja: demografiju, resurse, kapital, znanje, unutrašnju sigurnost i politički utjecaj u Evropi.

Rješenja koja nudi dobro su poznata: pronatalitetna porodična politika, antimigrantske mjere, jačanje vojske i oštro distanciranje od „dekadentnog Zapada“. Upravo u tom okruženju Habsburgovci postaju idealni simbolički saveznici: oni nose auru historijske veličine, katoličke odanosti i kontinuiteta sa „starom Evropom“.

U Mađarskoj 21. stoljeća, politika Viktora Orbána i angažman Habsburgovaca spojili su se u zajednički projekt: legitimisanje iliberalne vizije kroz simboliku prošlih carstava. Habsburgovci su, paradoksalno, od nekadašnjih simbola mađarske potlačenosti postali saveznici u borbi protiv „Bruxellesa“ i liberalnog Zapada.

Za konzervativne birače to je privlačna slika: Mađarska kao nasljednica imperijalne tradicije, snažna i ponosna, okrenuta vjeri i porodici. Za kritičare, to je opasan historijski revizionizam koji potiče podjele i udaljava zemlju od evropskih demokratskih vrijednosti.

Jedno je sigurno: Orbánova politika nije samo borba za sadašnjost, nego i za interpretaciju prošlosti. A u toj borbi, Habsburgovci su dobili novu ulogu, ambasadora prošlih vremena u savremenoj političkoj areni.

IZVOR: Der Standard