Priča o Jafaru al-Siqlabiju, čovjeku koji je iz ropstva dospio do samog vrha moći u Kordobi, postavši najbliži saradnik halife Abdurrahmana III i njegovog sina al-Hakama II. Ovaj evnuh bio je simbol andaluzijskog poretka u kojem je znanje nadmašivalo porijeklo. Kao glavni komornik i zapovjednik vojske, Jafar je upravljao najvećim projektima svog doba: proširenjem Velike džamije u Kordobi i gradnjom dijelova Medine Zahre. Bio je porijeklom al-Siqlabi – „Slaven“, pojam kojim su Arapi nazivali robove evropskog porijekla, među kojima su bili i ljudi iz današnje Bosne i Dalmacije
U vojnoj povorci kordopskog hilafeta, među najspektakularnijim prizorima bili su Jafarije, vojnici-robovi franačkog porijekla koji su nosili zlatno-srebrne oklope, hindu kacige i ukrasne rogove od pozlaćenog bivoljeg roga. Ime su dobili po svom zapovjedniku i tvorcu jedinice, Jafaru al-Siqlabiju, evnuhu koji je stekao povjerenje dvojice velikih vladara Al-Andalusa: Abdurrahmana III i njegovog sina al-Hakama II.
Jafar al-Siqlabi, čije ime znači „Slaven“, bio je porijeklom iz sjeverne Evrope, vjerovatno iz područja današnje srednje ili istočne Evrope. U arapskim i andaluzijskim izvorima taj naziv nije označavao etničku pripadnost u današnjem smislu, nego je obuhvatao sve robove evropskog porijekla, od Germana i Franaka do stvarnih Slavena.
Trgovina robljem koja je u to doba prolazila kroz Bizant i Panoniju dovodila je mladiće iz cijele Srednje Evrope u muslimanske zemlje, gdje su mnogi postajali vojnici i dvorski službenici. Jafar je bio jedan od njih, porijeklom vjerovatno iz područja oko Dunava, koji je obrazovanjem i službom u Kordobi postao simbol andaluzijske meritokratije.
Trgovina robljem bila je dobro organizovana: zarobljenici iz ratova na granicama Franačkog i Bizantijskog carstva prevođeni su preko Dalmacije, Dubrovnika i Venecije do mediteranskih luka, a odatle brodovima prema Kordobi, Sevilji i Kairu. To potvrđuje prisustvo ljudi s prostora današnje Bosne i zapadnog Balkana u andaluzijskim dvorovima. Neki od njih, poput Labiba al-Siqlabija, porijeklom iz istočne Evrope ili Dalmacije, postali su čak vojni zapovjednici i upravnici Taifa u današnjoj Valenciji. U tom kontekstu moguće je da je i sam Jafar al-Siqlabi poticao iz šireg balkanskog područja, dijela mreže koja je povezivala Bosnu i Dalmaciju s mediteranskim svijetom ranog srednjeg vijeka.
Kada ga je kalif Abdurrahman III oslobodio ropstva, Jafar je već bio odgojen u palati i školovan u dvorskoj administraciji. Ubrzo je postao sahib al-hil, zapovjednik halifinih konjušnica, a potom i nadzornik monumentalnih radova na Salón Rico u Medini Zahri, prijestolnoj palači čija arhitektura i danas svjedoči o sjaju Kordobe.
Njegov rad i odanost nisu prošli nezapaženo. Kada je al-Hakam II naslijedio oca, imenovao je Jafara hajibom (velikim komornikom) i sayf al-Dawla, „mačem dinastije“. Time je evnuh-oslobođenik postao prvi ministar, nadređen svim vezirovima i komandantima vojske. U njegovim rukama bila je fiskalna politika, vojska i dvorska administracija, što ga je učinilo najmoćnijim čovjekom Kordobe nakon samog halife.
Jedno od prvih Jafarovih djela bilo je proširenje Velike džamije u Kordobi, simboličnog i arhitektonskog središta kalifata. Pod njegovim nadzorom izgrađena je nova maksura, izdvojeni prostor za halifu, ukrašena bijelim mramorom, zlatnim mozaicima i višelučnim arkadama koje su zasjale kao odraz ambicije da Kordoba stane uz bok Bagdadu.
U Medini Zahri, Jafar je otvorio državnu kovnicu novca i podigao vlastitu rezidenciju, Kuću Jafara, luksuzno zdanje od bijelog mramora s trodijelnim rasporedom: službenim, privatnim i poslužiteljskim dijelom. Kuća je posjedovala i raskošni hamam, koji je dijelio s princom al-Hakamom, čime je potvrđena njegova blizina dinastiji.
Moć Jafara al-Siqlabija potvrđuju natpisi u samoj džamiji Kordobe, gdje se njegovo ime pojavljuje četiri puta, te zlatnici kovani u njegovoj kovnici. Na jednom od natpisa stoji: „Naredi imam al-Mustansir bi-Llah, sluga Božiji al-Hakam, svome oslobođeniku i hajibu, Jafaru ibn Abdurrahmanu, neka je Bog zadovoljan njime, da postavi ovaj natpis u pobožnosti i strahu Božijem.“
Nakon njegove smrti, al-Hakam II više nije imenovao novog hajiba, njegove je dužnosti podijelio među vezirima. Takav potez svjedoči koliko je jedinstvena bila Jafarova uloga: od porobljenog djeteta do vladarevog najbližeg povjerenika, simbola epohe u kojoj je znanje moglo nadmašiti porijeklo. Njegovo ime ostalo je trajno urezano u zlatne mozaike Kordobe, kao znak da moć u Andaluziji nije uvijek pripadala rođenima u svili, već onima koji su je svojim djelom zaslužili.
IZVOR: Historia National Geographic
